W przeciwieństwie do przemocy fizycznej przemoc emocjonalna nie zostawia tak oczywistych śladów, jednak jej skutki są równie niszczące. Osoby doświadczające przemocy psychicznej mogą latami cierpieć z powodu braku wsparcia, zrozumienia i poczucia własnej wartości. Problem przemocy psychicznej dotyczy nie tylko jednostek, ale też wpływa na rodziny. Dlaczego tak jest i jak uzyskać pomoc? Odpowiadamy!
Czym jest przemoc psychiczna?
Zjawisko przemocy psychicznej bez wątpienia może prowadzić do głębokiego cierpienia ofiary. Stanowi formę znęcania się, w przypadku której nie dochodzi do agresji fizycznej, ale zachowań, które mają na celu pogorszyć stan emocjonalny drugiej osoby/wielu osób. Potocznie nazywa się ją również gnębieniem psychicznym oraz nękaniem psychicznym.
Przykłady przemocy psychicznej to między innymi:
- manipulacja ofiarą – w tym gaslighting polegający na podważaniu pamięci lub percepcji danej osoby, by doprowadzać ją do dezorientacji i obniżyć jej zdolność do oceny sytuacji,
- silna kontrola finansowa,
- szantaż emocjonalny,
- izolacja społeczna,
- karanie ciszą, ignorowaniem,
- krytykowanie,
- wyzwiska,
- poniżanie,
- groźby,
- wyśmiewanie,
- wmawianie,
- słowna przemoc seksualna – np. nagabywanie werbalne, groźby dotyczące fizycznej przemocy seksualnej, wyśmiewanie orientacji seksualnej i innych preferencji czy zachowania ofiary podczas uprawiania seksu z osobą stosującą przemoc.
Jak przemoc psychiczna wpływa na rodzinę?
Objawy przemocy psychicznej można zaobserwować między innymi w rodzinach. Co istotne, nawet jeśli jej ofiarą jest tylko jedna osoba, to agresja psychiczna może wpływać na wszystkich domowników.
Obserwowanie takich aktów (np. słuchanie przez dzieci wyzwisk w stronę jednego z rodziców) zostawia poważny ślad na psychice. Co więcej, pozostali członkowie rodziny mogą uwierzyć w zarzuty wobec ofiary przemocy psychicznej i również stać się oprawcami, np. ze względu na widzenie w oprawcy silnego autorytetu.
Przemoc psychiczna w rodzinie może przyjmować różne formy, od jednego, po wiele z powyższych przykładów bądź innych, podobnych zachowań. Członek rodziny, który jest sprawcą przemocy, często wykorzystuje swoją pozycję i dąży do kontrolowania reszty rodziny/konkretnej osoby, nierzadko samodzielnie prowokując konflikty i napięcia.
Jakie są skutki przemocy psychicznej?
Przemoc psychiczna pozostawia niewidoczne rany, których objawy niestety bywają bagatelizowane. Osoba doznająca przemocy może odczuwać nie tylko psychiczne skutki przemocy, ale też fizyczne, ponieważ cierpi na tym cały organizm.
Osoby doświadczające takiej formy przemocy często chorują na depresję, doskwierają im zaburzenia lękowe czy problemy ze snem oraz miewają trudności w nawiązywaniu zdrowych relacji. Przemoc psychiczna może również prowadzić u ofiary do silnego rozchwiania emocjonalnego (np. niekontrolowanych wybuchów złości), zachowań autoagresywnych, problemów z pamięcią i koncentracją, poczucia winy i wstydu oraz wielu innych, poważnych konsekwencji.
Ofiary przemocy często czują się osamotnione, a ich potrzeby nierzadko są ignorowane. Co więcej, wsparcie ofiar przemocy może być trudne, jeśli są silnie związane z oprawcą. Osoba doznająca przemocy psychicznej może wypierać bycia jej ofiarą, dlatego tak trudno jest wykonać pierwszy krok ku zmianie.
Warto przy tym wiedzieć, że ofiary zjawiska przemocy psychicznej mogą nawet nie być świadome problemu na jego początkowym etapie, co oprawca chętnie wykorzystuje.
Przemoc psychiczna w domu — gdzie szukać pomocy?
Najlepszym sposobem na poradzenie sobie ze skutkami przemocy psychicznej w rodzinie jest skorzystanie z terapii, nawet w formie psychoterapii online (np. na Sensity.pl). Taka psychoterapia przez internet umożliwia przepracowanie problemu bez wychodzenia z domu, w dogodnych terminach, np. podczas nieobecności oprawcy w domu.
Dzięki terapii ofiary przemocy nauczą się rozpoznawać mechanizmy manipulacji, odzyskują wiarę w siebie i stopniowo budują zdrowe granice w relacjach z innymi. Psychoterapia pomaga w zrozumieniu problemu zarówno bezpośrednim ofiarom przemocy psychicznej, jak i całej rodzinie.
Terapeuta może pomóc w wypracowaniu nowych sposobów komunikacji, które pozwolą rodzinie na odbudowanie zniszczonych więzi i wzajemne wsparcie.
Warto również wiedzieć, że pod procedurę Niebieskiej Karty podlega nie tylko przemoc fizyczna, ale także psychiczna.
