„Prawa wyborcze kobiet” to tytuł wystawy, której wernisaż odbędzie się w piątek, 23 listopada o godz. 18:00, w Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku.
Informacja o uzyskaniu przez Polki praw wyborczych w listopadzie 1918 roku zazwyczaj opatrywana jest komentarzem o nowoczesności państwa polskiego. Dowiadujemy się, że kobiety uzyskały prawa wyborcze w Polsce wcześniej niż obywatelki Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Rzadko kiedy jednak spotykamy się z informacją o tym, że na ziemiach polskich istniał odpowiednik brytyjskiego i amerykańskiego ruchu sufrażystek – ruch emancypantek, które o prawa wyborcze dla kobiet upominały się kilkadziesiąt lat. Aż do wybuchu I wojny światowej nie był to popularny postulat, jednak praca kobiet na rzecz niepodległości Polski przekonała polityków i opinię publiczną. Nawet konserwatywne partie zobaczyły w kobietach znaczący elektorat. W wolnej Polsce głos kobiet był potrzebny także ze względu na zarządzone plebiscyty terytorialne na Górnym Śląsku oraz na Warmii i Mazurach. To jednak dzięki wysiłkom emancypantek kwestia praw politycznych kobiet stała się przedmiotem publicznej debaty już na początku XX wieku.
Dziś czynne i bierne prawo wyborcze dla wszystkich obywateli wydaje się oczywiste. Tymczasem w XIX-wiecznych demokracjach przedstawicielskich obowiązywało cenzusowe prawo wyborcze – warunkiem uzyskania prawa do głosowania było posiadanie własności i opłacanie odpowiedniego podatku. Warunek ten sprawiał, że uprawnionych do głosowania najczęściej było kilka procent społeczeństwa. Oczywistym sojusznikiem emancypantek w walce o prawa wyborcze dla kobiet wydawał się ruch socjalistyczny, który domagał się powszechnego prawa wyborczego. Warto jednak pamiętać o tym, że początkowo koncepcja powszechnego prawa wyborczego nie obejmowała kobiet. W takiej formie powszechne prawo wyborcze zostało wprowadzone w monarchii austro-węgierskiej w 1907 roku. Galicyjskie działaczki emancypacyjne zwracały uwagę na coraz bardziej rażącą niesprawiedliwość – uprawnieni do głosowania byli niewykształceni mężczyźni, natomiast prawa głosu ciągle nie miały kobiety, które od 1897 roku mogły studiować. To emancypantki prowadziły akcje uświadamiające społeczeństwo, że „głosowanie powszechne jest dopiero wówczas, gdy i kobiety głosują!”.
Wystawa prezentuje historię walki o prawa wyborcze dla kobiet. Przedstawiamy najważniejsze działaczki i organizacje na rzecz praw wyborczych kobiet, opowiadamy o okolicznościach, które doprowadziły do uzyskania przez Polki praw wyborczych w pierwszych tygodniach niepodległości. Przypominamy również o białostockich emancypantkach i aktywności politycznej mieszkanek Białegostoku ponad 100 lat temu.
O wystawie:
Koordynatorka: Magdalena Urbańska
Autorka tekstów: Ewa Furgał
Współpraca: Wiesław Wróbel
Korekta: Katarzyna Połeć
Identyfikacja wizualna wystawy: Magdalena Płońska
wystawa czynna do 30.12.2018
wystawę można zwiedzać od wtorku do niedzieli, w godzinach 10:00-17:00
bilety: wernisaż i niedziele – wstęp wolny, pozostałe dni – 4 zł
Miejsce: Białostocki Ośrodek Kultury/Centrum im. Ludwika Zamenhofa, Warszawska 19, 15-062 Białystok
