Paluch sztywny, czyli hallux rigidus jest jedną z chorób zwyrodnieniowych, która w istotny sposób może utrudnić codzienne funkcjonowanie, przede wszystkim ze względu na wywoływanie bólu w czasie chodzenia.
Na szczęście, dzisiejsza medycyna dysponuje środkami, które przynoszą ulgę cierpiącym pacjentom. Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o tym, czym jest paluch sztywny, jakie objawy są z nim związane i jak przebiega leczenie- przeczytaj poniższy artykuł.
Co to jest paluch sztywny?
Paluch sztywny, po łac. hallux rigidus, to schorzenie dotykające dużego palca stopy, a właściwie jego podstawy. Osoby dotknięte tą deformacją, skarżą się na ból i sztywność palucha, co może poważnie utrudniać codzienne funkcjonowanie. Na początkowym etapie choroby sztywność pierwszego palca stopy nie jest bardzo wyrażona, a zakres ruchów ulega ograniczeniu wyłącznie w niewielkim stopniu. Niestety dolegliwości mają charakter postępujący i wraz z rozwojem wyrośli kostnych przy głowie pierwszej kości śródstopia, zaczynają pojawiać się: obrzęk i ból. To zaburzenie zwyrodnieniowe zlokalizowane w obrębie stawu śródstopno- paliczkowego występuje zwykle u osób po 50 roku życia. Zaobserwowano, że istnieją pewne predyspozycje rodzinne do dziedziczenia tej choroby, zwłaszcza jeśli deformacja występuje na obu stopach.
Jeżeli zaobserwowałeś u siebie sztywność dużego palca, zgłoś się na wizytę do ortopedy, ponieważ im wcześniej zostanie podjęte właściwe leczenie, tym większa szansa na szybki powrót do całkowitej sprawności. Warto zaznaczyć, że hallux rigidus bardzo często bywa mylony z paluchem koślawym, mimo że oba stany dotyczą jednego stawu- postępowanie w każdym przypadku jest zupełnie odmienne- w przypadku haluksa najczęściej nie występują grzbietowe osteofity i znaczne ograniczenie zgięcia grzbietowego stawu, które z kolei są typowe dla palucha sztywnego.
Więcej informacji pod adresem: cmmedicum.com/ortopedia/chirurg-stopy/paluch-sztywny/
Paluch sztywny – przyczyny
Do przyczyn występowania palucha sztywnego należą:
- chodzenie w niewygodnym obuwiu o zwężonych czubkach
- przykurcz mięśnia brzuchatego łydki;
- predyspozycje anatomiczne- trójkątny kształt głowy pierwszej kości śródstopia;
- otyłość skutkującą i wynikające z niej nadmierne obciążenie stawu śródstopno-paliczkowego;
- choroby układowe;
- nadmierna pronacja kostek;
- inne choroby stopy: płaskostopie podłużne, haluksy, wydłużona pierwsza kość śródstopia.
Najczęściej jednak za występowanie sztywności pierwszego palca stopy odpowiadają zaburzenia strukturalne wywołujące stan zapalny stawu w pobliżu palucha i przerost błony maziowej. Warto wspomnieć, że w ciągu życia człowiek nabywa licznych mikrourazów, które mogą skutkować zesztywnieniem palucha. Co ciekawe, istotny wpływ na powstawanie zwyrodnień, ma także rodzaj wykonywanej pracy. Dowiedziono, że osoby, których obowiązki zawodowe związane są z częstym kucaniem i podnoszeniem ciężkich przedmiotów, częściej niż reszta społeczeństwa cierpią z powodu deformacji w stawach stopy.
Objawy sztywności palucha
Objawy wynikające ze sztywności palucha, zależą od etapu choroby. W jej początkowym stadium pacjenci odczuwają nieznaczny ból i sztywność w obrębie dużego palca stopy. Wraz z postępem zwyrodnienia i wytworzeniem się stanu zapalnego, któremu towarzyszą ból i obrzęk, zaczynają występować kolejne objawy, takie jak: ból w spoczynku, trzeszczenie w jamie stawu, utykanie, trudności w zakładaniu obuwia spowodowane pojawieniem się przerostów kostnych, parestezje spowodowane podrażnieniem nerwu grzbietowego przyśrodkowego palucha, a także dyskomfort w biodrze lub kolanie, sprowokowany przez zmianę sposobu poruszania się.
Jak diagnozuje się paluch sztywny?
Lekarz rozpoznaje hallux rigidus na podstawie badania manualnego i wywiadu z pacjentem. Pomocne może okazać się również wykonanie zdjęcia rentgenowskiego, które wskaże czy w obrębie stawu występuje zapalenie lub zwyrodnienie kostne. Ortopedzi często zlecają swoim pacjentom wykonanie badań obrazowych, z których najbardziej typowym jest RTG stopy w projekcji przednio-tylnej, bocznej i skośnej. Pozwala ono uwidocznić ewentualne osteofity (charakterystyczne dla palucha sztywnego są osteofity w kształcie dziobu) i zwężenia szpary stawowej, a także wszelkie złamania.
Paluch sztywny – leczenie
W przypadku niezbyt zaawansowanych deformacji można sięgać po zachowawcze metody leczenia, wśród których wyróżnia się: terapię manualną, kinesiotaping, falę uderzeniową, laser wysokoenergetyczny, a także ćwiczenia rozluźniające. Leczenie zachowawcze ma na celu stymulowanie mikrokrążenia, wzmaganie produkcji kolagenu i wywieranie działania przeciwbólowego. Bardzo ważne jest, by leczenie zachowawcze przebiegało pod okiem wykwalifikowanego lekarza i fizjoterapeuty, ponieważ nieodpowiednio przeprowadzona rehabilitacja, może doprowadzić do pogłębienia zwyrodnienia i pogorszenia stanu zdrowia pacjenta.
Brak poprawy po zastosowaniu leczenia zachowawczego jest wskazaniem do rozważenia zasadności przeprowadzenia operacji.
Wyróżnia się następujące typy zabiegów korekcji sztywności palucha:
W przypadku zmian mało zaawansowanych:
- oczyszczenie stawu – polegające na usunięciu osteofitów i przerośniętej błony maziowej;
- cheilektomie – czyli usunięcie 25 proc. części pierwszej głowy śródstopia z naroślami, co przekłada się nazmniejszenie dolegliwości bólowych i zwiększenie ruchomości w stawie.
Dla zmian średniozaawansowanych:
- osteotomię pierwszej kości śródstopia – polegającą na skróceniu pierwszej kości śródstopia, po to, aby zatrzymać postęp zmian zwyrodnieniowych, rozluźnić staw i zwiększyć jego ruchomość;
- osteotomie paliczka podstawnego palucha- tj. wycięcie kawałka kości z palucha i zmiana kształtu jego podstawy;
Dla zmian zaawansowanych:
- endoprotezoplastykę- czyli zabieg polegający na wymianie stawu na sztuczny;
- artrodezę stawu I – usunięcie pozostałości po chrząstce stawowej i połączenie palucha z pierwszą kością śródstopia- tam, gdzie wcześniej zlokalizowany był staw, powstaje teraz kostny zrost;
- implant Cartiva.
Po operacji należy przestrzegać wszystkich zaleceń lekarskich. Zdjęcie szwów następuje mniej więcej po miesiącu od zabiegu i do tego czasu pacjent powinien unikać kontaktu z wodą i utrzymywać kończynę w pozycji ułatwiającej gojenie i zrost kostny. Chory wraca do pełnej sprawności zwykle w przeciągu 2 do 3 miesięcy po operacji.
