Plecak dla dziecka – czym się kierować przy wyborze i podczas użytkowania? #PORADY EKSPERTKI Ewy Brzozowskiej

Początek roku szkolnego zawsze budzi skrajne emocje, zarówno u dzieci i rodziców. Co roku wraca temat wyboru plecaka dla dziecka – sklepy, zarówno stacjonarne, jak i internetowe, prześcigają się w pomysłach, jak zachęcić nas do zakupu. Często towarzyszy temu przekaz, który krąży w przestrzeni publicznej od dawna – plecaki są za ciężkie i powodują problemy z kręgosłupem. Czas na rozprawienie się z mitami i ustalenie, gdzie leży prawda, zbadana i zmierzona w sposób naukowy.

Przede wszystkim, według zaleceń plecak powinien:

• stanowić 10-15% masy ciała dziecka, czyli dla osobnika o wadze 30 kg plecak powinien mieć masę w granicach 3-4,5 kg,
• mieć usztywnione „plecy”,
• rozkładać ciężar równomiernie, między innymi dzięki szerokim szelkom,
• być mądrze spakowany, tzn. cięższe rzeczy wkładamy na dno,
• być noszony na obu ramionach w sposób symetryczny (nie wiem, jak jest teraz, ale osoby, które chodziły do szkoły w latach 90 wiedzą o czym piszę) 🙂 ⁽¹⁾.

Jaki jest wpływ noszenia plecaka przez dzieci?  Według badań przeprowadzonych na grupie 109 siedmiolatków stwierdzono tendencję do spłaszczania fizjologicznej lordozy lędźwiowej czy pionowego ustawienia kości krzyżowej. Zależności te występowały u dzieci, które nosiły plecaki o wadze większej niż 10% masy ciała ⁽²⁾. W innych badaniach przebadano 1540 dzieci w wieku 11-14 lat, z czego 37% zgłosiło dolegliwości bólowe kręgosłupa. Co ważne, 82% z tej grupy uważało, że to właśnie plecak powoduje lub pogarsza ból, 34% ograniczyło ruch z tego powodu, a 14% używa leków przeciwbólowych ⁽³⁾. Jeśli dodamy do tego wpływ obciążenia na układ sercowo-naczyniowy oraz oddechowy – okazuje się, że noszenie plecaka o wadze 10,5% masy ciała następowało przyspieszenie oddechu i wzrost ciśnienia krwi ⁽⁴⁾.

W tym momencie w głowie każdego rodzica rodzi się sprzeciw i współczucie dla swojego potomstwa, co to musi ciągać na swych barkach ciężary. Jednak chciałabym zwrócić uwagę na jeden istotny aspekt sprawy.

Na chwilę zostawmy dzieci i skupmy się na nas, dorosłych. Jeśli większość naszego dnia spędzamy siedząc, nasze mięśnie nie mają okazji „zbudować” odpowiedniej siły i wytrzymałości na obciążenia statyczne. Powoduje to przeciążanie i związane z nim dolegliwości bólowe. Mamy wtedy dwa wyjścia: albo unikać przeciążeń i rzucić pracę, albo wytworzyć sytuację, w której nasz układ mięśniowy jest na tyle silny, by był w stanie poradzić sobie z codziennymi obciążeniami.

Wróćmy do dzieci: jeśli większość dnia spędzają w pozycjach statycznych (nie tylko winny jest komputer, ale również siedzenie przy ławce czy biurku, na zajęciach dodatkowych, podczas zabawy na dywanie), ich układ ruchu potrzebuje sytuacji, w której będzie mógł się rozwijać, zapewniając sobie wydolne i silne mięśnie. Może więc noszenie plecaka potraktujemy jako jeden z elementów „treningu”? Tak jak my chodzimy na siłownię i stymulujemy rozwój naszych mięśni poprzez pracę z obciążeniem (np. sztangą lub ciężarem własnego ciała), tak samo nasze dzieci mogą korzystać z pracy z obciążeniem, oczywiście w mądry sposób.

Co zatem mogą zrobić rodzice dla swoich dzieci, by łatwiej było im nosić plecaki?

• zadbać o odpowiedni ciężar plecaka (na ile wiek dziecka pozwala na taką ingerencję)
• nie wyręczać dziecka, zabierając mu możliwość „ćwiczenia” ze swoim odpowiednio dobranym obciążeniem,
• nie nastawiać siebie i dziecka negatywnie do sytuacji – nawet jeśli dziecko nie ma problemu, jeśli 10 razy usłyszy, że plecak jest za ciężki, zacznie sam tak o nim myśleć.

Pamiętaj, że warto stawiać przed sobą i swoim dzieckiem wyzwania, również w kontekście obciążenia plecakiem. Do tego zafundujmy sobie codzienny spacer, niezależnie od pogody, dla zdrowia zarówno fizycznego, jak i psychicznego.

Bibliografia:

1. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Płocku (http://plock.psse.waw.pl/nadzor/sekcja-higieny-dzieci-i-mlodziezy/ocena-obciazenia-uczniow-tornistrami-i-plecakami)
2. Influence of the Weight of a School Backpack on Spinal Curvature in the Sagittal Plane of Seven-Year-Old Children (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4564613/)
3. Back pain and backpacks in school (childrenhttps://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16670549/)
4. Effect of carrying school backpacks on cardio-respiratory changes in adolescent students (https://link.springer.com/article/10.1007/s11332-008-0060-8)