Problem wzrastającej liczby zachorowań na różnego rodzaju alergie jest we współczesnym świecie coraz poważniejszy. Główną przyczyną ogromnej skali tego zjawiska są takie czynniki jak zanieczyszczenie środowiska, nadmierna higiena, coraz większa liczba otaczających nas alergenów oraz stres i czynniki psychiczne. Jak się przed nimi bronić?
Alergie są przede wszystkim problemem mieszkańców miast – na wsi notowane są dwa razy rzadziej. Spośród wielu metod leczenia i profilaktyki coraz więcej badań wskazuje na pozytywny wpływ probiotyków. Probiotyczne szczepy bakterii, dostępne powszechnie w aptece pod wieloma nazwami handlowymi (np. Linex, Bactilac, Trilac), są obecnie intensywnie badane pod względem swoich właściwości zdrowotnych, w tym możliwości leczenia i zapobiegania alergii.
Mechanizm powstawania alergii i jego związek z mikroflorą jelit
Nieprawidłowości w obrębie układu immunologicznego prowadzą między innymi do powstawania alergii. Jej rozwój związany jest z zaburzeniem równowagi pomiędzy limfocytami Th1 i Th2 na korzyść limfocytów Th2. Limfocyty Th1, których ilość w procesie powstawania alergii jest zbyt mała w stosunku do limfocytów Th2, to komórki odpowiadające za odpowiedź układu odpornościowego na infekcje drobnoustrojów. Natomiast bakterie jelitowe, które nie są patogenami, są tak naprawdę jednymi z pierwszych antygenów, które stymulują rozwój i dojrzewanie układu odpornościowego u noworodka. Stąd prosty wniosek, że zaburzona flora jelit u dziecka zaburzy również prawidłowy rozwój układu odpornościowego.
Wpływ na zmniejszoną liczbę limfocytów Th1 ma również nadmierna higiena. Z kolei limfocyty Th2 uruchamiają procesy prowadzące do powstania reakcji alergicznej, zwłaszcza w sytuacji, gdy są w nadmiarze w stosunku do limfocytów Th1.
Jak działają probiotyki w zapobieganiu i leczeniu alergii?
Probiotyczna mikroflora ma wpływ na układ limfatyczny GALT związany z przewodem pokarmowym – to przez niego oddziałuje na układ odpornościowy. Probiotyki zwiększają przede wszystkim tolerancję alergenów pokarmowych dzięki wpływowi na stan komórek jelit i zmniejszaniu ich przepuszczalności. Poza tym szczepy probiotyczne mogą mieć wpływ na właściwości białkowych alergenów obecnych w pokarmie.
Oczywiście lepiej zapobiegać niż leczyć – profilaktyka przynosi znacznie lepsze efekty.
Dowiedziono naukowo związek między obecnością szczepów Lactobacillus (pałeczki obecne np. w Linex probiotyk) i Eubacteria a mniejszą częstością występowania różnego rodzaju alergii. Wiele badań wskazuje na skuteczność stosowania probiotyków w leczeniu alergicznych zmian atopowych, zwłaszcza Atopowego Zapalenia Skóry (AZS). Spośród popularnych szczepów obecnych w aptecznych probiotykach skuteczność w leczeniu AZS wykazały przede wszystkim szczepy Lactobacillus rhamnosus GG (obecny w wielu preparatach) i Bifidobacterium animalis ssp. lactis Bb-12 (obecny np. w preparacie Linex Forte lub Trilac). W zapobieganiu AZS u dzieci obciążonych ryzykiem świetnie z kolei sprawdziły się w badaniach szczepy Bifidobacterii i Lactobacillus acidophilus (jedne i drugie obecne w Linex probiotyk). Z kolei szczep Lactobacillus casei Shirota może łagodzić objawy alergii wziewnej na pyłki traw.
Jaki probiotyk wybrać?
Półki apteczne aż uginają się pod różnymi markami probiotyków (np. Linex, Osłonik, Bactilac, Trilac). Wybierając dany preparat, warto sięgnąć po taki, który zawiera dobrze przebadane pod kątem łagodzenia alergii szczepy – najczęściej powtarzającymi się nazwami w artykułach naukowych są Lactobacillus rhamnosus GG i Bifidobacterium animalis ssp. lactis Bb-12. Najlepiej sięgnąć po probiotyki jeszcze zanim rozwinie się choroba, jeśli jesteśmy na nią bardziej narażeni np. poprzez predyspozycje rodzinne lub miejsce zamieszkania (duże miasto). W razie wątpliwości wykwalifikowany personel apteki na pewno pomoże w doborze odpowiedniego preparatu.
[1] Szachta P., Adamska A., Gałęcka M., Cichy W., Roszak D., 2011, Rola probiotyków w chorobach alergicznych, „Pediatria współczesna. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka” 13, 3: 180-182.
[2] Nowak A., Śliżewska K., Libudzisz Z., Socha J., 2010, Probiotyki – efekty zdrowotne, „ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość” 4(71): 20-36.
