Kiedy opiekujemy się osobami obłożnie chorymi, często możemy spotkać się z problemem odleżyn. Warto wówczas wiedzieć, jak sobie radzić.
Czym są odleżyny?
Odleżyny to rany przewlekłe powstałe na skutek uszkodzenia skóry i tkanek pod nią istniejących, które mogą sięgać aż do kości. Te miejscowe uszkodzenia skóry i tkanki podskórnej mogą powstawać na skutek ucisku, siły ścinającej, tarcia i ich kombinacji.
Jakie są przyczyny odleżyn? Najczęstszą zewnętrzną przyczyną ich występowania jest długotrwałe leżenie, które zatrzymuje prawidłowy przepływ krwi. Jednak do powstawania odleżyn dochodzi także na skutek przyczyn wewnętrznych, należą do nich np. choroby takie, jak choroby układu krążenia, układu oddechowego, nerwowego, zaburzenia metaboliczne; ograniczona możliwość poruszania się chorego, stan skóry, wiek, budowa ciała, a nawet płeć! Udowodniono bowiem, że kobiety są dwa razy bardziej podatne na odleżyny niż mężczyźni.
Gdzie powstają odleżyny?
Najczęściej powstają tam, gdzie ma miejsce długotrwały ucisk na ciało chorego, np. od materaca lub wózka inwalidzkiego. Najbardziej narażone obszary to plecy w odcinku kręgosłupa, często w okolicach kości krzyżowej, jednak narażone są także tak nietypowe (jakby się wydawało) miejsca, jak małżowiny uszne, łopatki, łokcie, pięty czy kolana – tutaj ze względu na ciągły ucisk nakrycia, np. kołdry.
Jeśli chory leży na boku odleżyny mogą występować na wewnętrznej stronie kolan, przy kostkach nóg, w okolicach stawu biodrowego. Również chorzy często przewożeni na wózku inwalidzkim narażeni są na odleżyny, głównie na łopatkach, pośladkach, pod kolanami czy na stopach.
Zapobieganie odleżynom
Zaniedbane odleżyny mogą doprowadzić do zakażenia organizmu, a nawet śmierci pacjenta! Dlatego tak ważne jest zapobieganie im oraz ich codzienna pielęgnacja.
By jak najbardziej ograniczyć powstawanie odleżyn, trzeba:
- ograniczać leżenie w łóżku w ciągle tej samej pozycji poprzez regularną zmianę układu ciała chorego oraz stabilizację za pomocą odpowiednich podpórek
- zmniejszać ucisku – poprzez stosowanie odpowiednich materacy/poduszek przeciwodleżynowych, które zapewniają równomierne rozłożenie ucisku
- dbać o prawidłowe odżywianie chorego i podawanie płynów
- edukować chorego i jego rodzinę/opiekunów
- kontrolować objawy – zwracać uwagę na przykurcze lub duszność
- zapewnić wystarczający dopływ powietrza do skóry
- ubierać chorego w odpowiednią bawełnianą odzież
- stosować profilaktyczne specjalne cienkie opatrunki.
Opieka nad chorym, który jest zmuszony długo przebywać w tej samej pozycji, bywa trudna. Jednocześnie świadomy chory może mieć poczucie bycia ciężarem. Tym bardziej ważne jest ulżenie mu w cierpieniu, jakie wywołują nieustanne unieruchomienie oraz zdarzające się często odleżyny.
